شورای شهر یا شورای شهرداری؟
نویسنده:
دکتر فریدون بابایی اقدم(عضو شورای اسلامی شهر تبریز)
یکی از موضوعاتی که همواره بعنوان انتقاد بر عملکرد شوراهای اسلامی شهر مطرح می شود، محدود شدن حیطه عملکردی شوراهای شهر بر حوزه شهرداری هاست.
تجربه 3 دوره قبلی شوراهای اسلامی شهر و 7 ماه اخیر فعالیت شورای چهارم به قدری این عملکرد محدود شوراها را جا انداخته که احیاناً بازدید عضوی از شورای اسلامی شهر از ارگان های غیر شهرداری یا اظهارنظرشان در خصوص مسائل غیر از شهرداری تعجب آمیز جلوه نموده و امر و نهی هایی دال بر عمل به تکالیف شورایی را در پی داشته است.
اینکه چرا این وضعیت پیش آمده نیاز به آسیب شناسی دارد که از حوصله این مقال خارج است. لیکن به نظر می رسد از میان وظایف 34 گانه شوراهای اسلامی شهر، بسیاری در ارتباط مستقیم با حوزه شهرداری هایی بوده و از طرف دیگر در قانون شهرداری ها هم نقش شوراهای شهر بسیار پررنگ تر نشان داده شده است. با این مقدمه کوتاه تأملی در وظایف قانونی شوراهای شهر می تواند فتح بابی بر پرداختن به این مهم باشد.
ماده 71 از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375 به بیان وظایف شوراهای شهر در قالب بندهای 34 گانه پرداخته است.
یکی از بارزترین دلایل شکل گیری چنین وضعیتی در محدود شدن عملکرد شوراها به شهرداری ها، در آغاز وظایف قانونی شوراها از انتخاب شهردار می باشد. امری که ناخواسته بندهای بعدی را هم تحت الشعاع خود قرار می دهد. نکته ای که تابحال مورد غفلت واقع شده است، ظرف زمانی طرح قوانین در کشور می باشد. بلدیه ها یا شهرداری ها از جمله اولین نظام های اداری در کشور می باشند که در طی یکصد سال اخیر ایجاد و توسعه یافته اند. انجمن های شهر از جمله اولین مجموعه های مردم نهاد بوده اند که در قوانین شهرداری های پس از انقلاب جای خود را به شوراهای شهر داده اند.
شاید طرح وظیفه انتخاب شهردار در اولین بند وظایف شوراهای شهر، حاکی از نقش بسیار تأثیرگذار شهرداری ها در اداره امور شهرها بوده است لیکن مدیریت شهری از حالت بسیار ساده به حالات بسیار پیچیده امروزی در طی یکصد سال اخیر متحول شده است. از طرف دیگر رقم جمعیتی شهرها و سهم شهرنسینی از توزیع جمعیتی مناطق و کشور نیز در این تحولات نقش بارزی را ایفاء کرده است.
بطوری که سهم 31 درصدی شهرها در سال 1335 به بیش از 70 درصد در سال 1390 ارتقاء یافته که عمدتاً ناشی از رشد برونزای شهری بوده است. امری که به عنوان بزرگترین وجه تفاوت شهرنشینی در بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قلمداد شده است. بند دوم از وظایف شوراهای شهر جامعیت نقش شوراها را در زندگی روزمره شهروندان کشور از ابعاد مختلف اجتماعی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی، فرهنگی و رفاهی خاطر نشان می شود. از اینرو جای هیچگونه تعجبی نخواهد بود که اعضای شورای شهر در امورات مربوط به آموزش و پرورش، علوم پزشکی، بیمارستان ها، سازمان های خدماتی، قیمت کالاها و خدمات و موضوعات متعدد دیگر نقش آفرینی نمایند