سازه و فرم معماري پل هاي سواره رو و تاثير آن در خوانايي و زیبایی شهر
نگاهی گذرا به طرح‌های درحال اجرای شهرداری تبریز به خوبی بیانگر تحول اساسی در کمیت پلهای در حال احداث شهر است. ساخت پرسرعت چندین تقاطع غیر هم سطح به طور همزمان در نقاط مختلف شهر موید این موضوع می‌باشد.
پل شبدری افلاک نما،پل گلکار،زیرگذر طرح شبدری ائل گولیبه کسایی ،زیرگذر هتل مرمر ،پل راه آهن،پل اره گر،پل وادی رحمت وتعریض پل آجی چای طرح‌های قابل توجهی هستند که تمامی آنها تا چند ماه آتی به بهره برداری خواهند رسید.
با کمی دقت در حرف‌ها و صحبت‌های شهروندان در تاکسی و اتوبوس می‌توان رضایتمندی نسبی آنها را از وضعیت اجرای طرح‌های عمرانی دریافت که این رضایتمندی جز با تلاش‌های بی‌وقفه مجموعه شهرداری، شورای شهر و اجرای طرح‌های گوناگون حاصل نشده است.
آنچه مسلم است سرعت پروژه‌های عمرانی شهرداری تبریز در مقایسه با سالیان گذشته بی نظیر است و تمامی آنها جلوتر از برنامه زمانبندی در حال اجرا هستند.
به هر روی، روند توسعه عمرانی شهر تبریز همچنان ادامه دارد و با شروع پروژه‌های جدید نظیر تراموا و خطهای دو و سه مترو ، پل میدان آذربایجان و تونل میدان دانشسرا تا گجیل ،بزرگراه های دو کمال و ولایت ،تکمیل کمربند میانی ، نوسازی و ساماندهی حاشیه نشینی ، احیاء میدان حسن پادشاه،توسعه پنج برابری میدان ساعت و آبدار نمودن میدان چایی و تکمیل پارک بزرگ و پارک خلعت پوشان و ...،اعتماد شهروندان به مجموعه شهرداری افزایش خواهد یافت و به خودباوری بیشتری در زمینه توسعه و عمران شهر خود خواهند رسید، پروژه‌هایی که در تمام سطح شهر از شمال تا جنوب و شرق تا غرب درحال اجرا است و علاوه بر توسعه و آبادانی، زمینه ساز ایجاد عدالت نیز خواهد بود.
اجرای چنین حجم بالایی از طرح‌های عمرانی اگر مولفه کیفیت را نیز مد نظر داشته باشند ، بدون شک خواهند توانست سهم عمده‌ای در افزایش اعتماد به نفس و خود باوری شهروندان به شهر خود ایفا کنند و شهروندان تبریزی دیگر حسرت طرح‌های دیگر شهرها را نخورده و با افتخار از طرحها و پیشرفت‌های شهر خود خواهند گفت.
تاثیرپلهای چند سطحی بر کاهش ترافیک :
اين روزها ترافيک سنگين در اغلب شريان هاي اصلي و فرعي کلان شهر تبریز سوهان روح رانندگان و شهروندان شده است. هرچه مسئولان و کارشناسان سازمان هاي مرتبط با حمل و نقل و ترافيک، برنامه ريزي کرده و طرح هاي مختلفي را اجرايي مي کنند ،باز هم ترافیک موجود بوده و حجم زیاد ترافیک کلیه سرمايه گذاري هاي انجام شده را بي اثر نشان مي دهد.
قسمتی از اين مشکلات شايد به کثرت وسايل نقليه موتوري و فرهنگ رانندگي برگردد ولی قسمتی هم به مهندسي معابر و طراحی ضعیف تقاطع ها برمیگردد . براي کاهش ترافيک و افزايش ايمني در عبور و مرور خودروها يکي از روش های مهم و اساسي در خيابان هاي اصلي و بزرگراه ها ،ساخت تقاطع هاي غير هم سطح مفید و پل هاي ارتباطي چند سطحی است که تمامی شریانهای اتصالی به تقاطع ها را به همدیگر متصل نماید . ولی متاسفانه در کلان شهر تبریز چندان به اين مقوله توجه نشده است!!
همان طور که میدانیم راههای مواصلاتی رگهای حیاتی شهر زنده اند که می تواند با جریان سازی مناسب امنیت خاطر و بهداشت روانی مردم را تامین کند.در بسیاری از موارد، غیرهمسطح کردن غیر اصولی تقاطع، گره ترافیکی را رفع نکرده و تنها آنرا به نقطه ای دیگر در همان نزدیکی انتقال می دهد. به این دلیل اثربخشی منابعی که صرف اصلاحات موضعی ناهماهنگ می شود مورد تردید است. به عقیده کارشناسان طراحی بسیار ساده وغیر کارآمد تقاطع های غیرهمسطح نه تنها به کارایی شبکه حمل و نقل کمک نمی کند بلکه باعث نازیبایی فضای شهری نیز میگردد
بیراه نیست اگر بگوییم تکرار مکررات و ثبات رویه در معماری پلها از بارزترین آسیب ها و آفت های حال حاضر تبریز است؛ معضلی که متضرر اصلی و نهایی آن، شهروندانی هستند که یک عمر با ترافیک و نازیبایی این تقاطع ها خواهند ساخت
احداث تقاطع های چند سطحی و پل های هوایی طبقاتی سواره رو در شهری چون تبریز که در میان گره های کور ترافیکی سردرگم مانده یک ضرورت است اما آنچه که ضروری تر است به انجام رساندن طرحها و برنامه ها با اتکای بر مدیریت دانش محور و پرهیز از مدیریت مبتنی بر الگو برداریهای غیراصولی و تصمیمات شتابزده است.
امروزه در شهر سازی نوین ساخت پلهای قدرتی ساده اصلا توصیه نمیگردد چرا که در برخی موارد هیچ کمکی به کاهش ترافیک نکرده و بدلیل محدود بودن محورهای مواصلاتی موجب قفل شدن تقاطع ها نیز میشوند .در این گونه پلها تنها دو محور ورودی و خروجی پل ها به هم متصل شده و سایر محورهای مواصلاتی مورد نیاز قطع ارتباط میگردند
تاثیر معماری پلهای چند سطحی بر زیبایی و عظمت شهر
معماري منظر شهري هنري است بسيار ارزشمند و كاربردي، معماري نه براساس تفنن و نه حتي براي برانگيختن احساسي، كه براساس نياز واقعي جامعه خود و با صرف هزينه‌ي زياد از ذهنيت به عينيت و از عينيت به ذهنيت و سپس آفريده مي‌شود. ما معتقديم معماري منظر اين فضاها علاوه بر برآوردن نيازهاي دروني خود مي‌بايست به بخشي از نيازهاي فضاي شهري نيز پاسخ دهد. معماري منظر شهري، معماري است كه در تعامل با فضاي شهري بوده و يك رابطه دو سويه با آن ايجاد مي‌كند ، به بيان ديگر معماري است كه با نگاه به فضاي شهري و با توجه به نيازها و خاطرات فضا شكل مي گيرد .
پل از مهمترين بناها و زيرساخت هاي توسعه شهري مي باشد که در زیبایی و عظمت آن شهر تاثیر فراوانی میگذارد . در ايران فرم پل كمتر مورد توجه قرار مي گيرد، در حالي كه پل با توجه به فرم آن مي تواند به عنوان يك نماد و حتي نشانه برای آن شهر مطرح باشد.
کارشناسان معتقدند توجه به هر دو جنبه سازه و معماري پل مي تواند آنرا به عنوان يك اثر مطرح نمايد. امروزه ارتباط بين سازه و معماري در ابنيه ويژه خصوصاً پل ها بسيار كم شده است .این در حالی است که تنوع معماری مهمترین مولفه در زیبایی یک شهر قلمداد میگردد
از آنجا که در معماری شهری استفاده از اشکال دایروی و منحنی دار تاثیر فراوانی بر جذابیت و زیبایی آن شهر دارد لذا دادن انحناء و قوسهایی کارآمد به پلها ،منجر به افزایش زیبایی و خوانایی آن شهر میگردد و افزايش تنوع اين پل ها در سيما و منظر شهري بسيار مؤثر است.
امیدواریم این مقاله بر معماری پلهای احداث شده آتی تاثیر گذار بوده و به زودی شاهد احداث تقاطع های چند سطحی با معماری منحصر بفرد در تبریز عزیزمان باشیم. بیائید دست در دست هم دهیم برای عمران و آبادانی حداکثری شهرمان بیائید شهری بسازیم که آرمان شهر بقیه شهرها باشد .بیائید با اتحاد و هم دلی و با تلاش روز افزون نشان دهیم هیچ چیز غیر ممکن نیست و همه چیز دست یافتنی است ما تبریزی میخواهیم بسازیم که شهر آرزوهای همه شهرها و نگین شهر آسیا باشد که جز با همت بالا عملی نیست .
محمد قندگر - مشاور جوان شهردار و کارشناس شورای شهر ومشاور شورای استان