فضای سبز حاشیه معابر مهمترین عامل در زیبایی و شادابی محیط شهری

لزوم ایجاد فضای سبز در حاشیه معابر شهری تبریز+تصاویر مکانهای پیشنهادی

توسعه شیبدار فضای سبز و تاثیر آن بر زیبایی معابر شهری

امروزه مفهوم شهرها بدون وجود فضای سبز موثر در اشکال گوناگون آن قابل مقایسه نیست. شهر ها به عنوان کانون های تمرکز فعالیت و زندگی انسان ها برای اینکه بتوانند پایداری خود را تنظیم کنند چاره ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متاثر از سیستم های طبیعی ندارند. در این میان فضاهای سبز شهری به عنوان جزء ضروری و لایفنک پیکره یگانه شهر ها در متابویلسم آنها نقش اساسی را دارا می باشد که کمبود آنها می توانند اختالالت جدی در حیات شهرها به وجود آورد.نتایج برسی ها نشان می دهد که فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی و اکولوژیکی هستند که مهمترین اثر فضای سبز در شهرها ، کارکردهای محیط زیستی ، یا بازدهی اکولوژیکی آنهاست که شهر ها را برای زیست مساعد می سازد و با آثار مخرب گسترش صنعت و حمل و نقل مقابله می کند و موجب ارتقای کیفی در زندگی شهروندان می شود . اهمیت فضاهای سبز شهری تا بدان حد است که امروزه وجود این کاربری به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع به حساب می اید. مهمترین اثرات فضای سبز در شهرها زیبایی و شادابی محیط شهری ،کاهش آلودگی هوا,تعدیل دما,افزایش رطوبت نسبی,تلطیف هوا و جذب گرد و غبار است.سایر اثرات فضای سبز در شهرها نسبی هستند ولی مجموعه اثرات فضای سبز حضور آنها را در شهرها اجتناب ناپذیر می کند .

متاسفانه طی سالیان اخیر توسعه بی رویه شهر به صورت افقی و عمودی باعث تخریب طبیعت شده است . طبیعت و فضای سبز که که سال ها به عنوان قلب تپنده ی زیست گاه های بشری ایفای نقش می کرد و بهترین محل و موقعیت ایجاد شهر های نخستین بود. با بی توجهی به ساکنان شهر رو به افول و نابودی گذاشته است.

وجود تپه های شیبدار در حاشیه معابر شهری تبریز و لزوم توسعه فضای سبز در این سطوح شیبدار

با توجه به قانون شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مبنی بر تبدیل کلیه اراضی حاشیه معابرشهری به عرض سی متر به فضای سبز عمومی شهر ، لزوم تبدیل اراضی حاشیه جاده ها و معابر شهری تبریز به فضای سبز کاملا لازم و منطقی به نظر میرسد

این رویه در شهر تهران به خوبی رعایت شده و حاشیه معابر و بلوارها و بزرگراههای شهری خود را با خاکریزی های انجام یافته وبصورت شیبدار به فضای سبز اختصاص داده اند تا فضای سبز حاشیه معابر به دلیل شیبدار بودن آنها بسیار ملموستر و زیباتر جلوه گری نماید

متاسفانه با وجود تپه های شیبدار متعدد در حاشیه معابر شهری تبریز ،تا کنون اقدامات قابل ملاحظه ای در جهت مسطح نمودن تپه ها و تبدیل اراضی شیبدار حاشیه اتوبانها و بلوارهای شهری به فضای سبز شهری انجام نگرفته است و یا در صورت اجرا ،چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمی بسیار ضعیف اجرا شده است

این در حالی است که تبریز به دلیل کوهستانی بودنش دارای تپه های ماهوری مناسب در حاشیه معابر خودش هست که با کاشت اصولی درخت و گل و چمن میتواند بر زیبایی های این کلانشهر بیافزاید و از جهتی باعث کاهش آلودگی صوتی معابر شهری گردد.

زمينه راهكارهاي علمي و كاربردي مختلفي براي طراحي و زيباتر شدن اتوبان‌هاي شهري وجود دارد كه به قرار زير است:

- ایجاد فضای سبز در سطوح شیبدار حاشیه معابر شهری با چمن کاری و کاشت اصولی و ترتیبی درختان سازگار در سطوح شیبدار حاشیه بزرگراه ها و بلوارها

- ايجاد باغچه‌هاي خطي در بالادست و پايين‌دست ديواره‌هاي بتوني اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها و زيرگذرهاي شهري

گونه‌هاي گياهي همچون گياهان پوششي، پيچ‌هاي رونده ،چسب دیواری و درختان و درختچه‌ها مي‌توانند در مكان‌هاي مختلف و با ابعاد و شرايط متفاوت مستقر شده و اثرات خود را به نمايش بگذارند. منظور از ايجاد باغچه خطي، در نظر گرفتن فضاي سبزي با عرض هر چند ناچيز و به طول متفاوت است كه بتوان در آن از انواع گونه‌هاي گياهي براي پوشش دادن هر دو جبهه يك ديواره استفاده كرد. بديهي است چنين باغچه‌هايي بايد داراي عمق و خاك مناسب و غني بوده و لااقل به عرض 50 سانتيمتر باشند

ایجاد این باغچه های طولی در داخل زیرگذرهای خالی از فضای سبز تبریز بسیار لازم و ضروری است .چرا که متاسفانه طی دهه های اخیر اکثر زیر گذرهای احداث شده تبریز بدون لحاظ سهم فضای سبز احداث شده اند و سهم فضای سبز از سطح اشغال کل پروژه ها نزدیک به صفر بوده است .لذا احداث باغچه های طولی در پایین دست دیواره زیر گذرها تنها راهکار ایجاد فضای سبز در پنجاه زیر گذر موجود شهر تبریز است که در این باغچه ها میتوان گیاهان رونده مثل چسب دیواری و نسترن و پیچ امین الدوله و... کاشت تا چسبهای دیواری در عرض چند سال کل سطح دیواره زیرگذرها را پوشانده و موجب افزایش زیبایی آنها در کنار توسعه فضای سبز تبریز گردند

- ايجاد رفيوژ سبز مياني در بزرگراه‌ها

- كاشت متراكم درختان بلند قامت مثل چنار و سپیدار(تبریزی) و ... به منظور ايجاد ديوار با استفاده از درختان به منظور كاهش نفوذ اصوات گوشخراش

قانون مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در مورد سهم فضای سبز در حریم جاده هاو معابر شهری:

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 4/3/71 مصوبات کمیسیون ماده 5 تهران در قالب بند 2 صورت جلسه شماره 159 مورخ 18/6/69 (بجز تبصره 5 بند مذکور که جز اختیارات قانونی آن کمیسیون شناخته شد) را بشرح زیر تصویب نمود:

اتوبانها و معابر درجه 1 و2 بشرح نقشه پیوست به مقیاس 60000 :1 بدون ذکر عرض معبر تعیین و مقرر گردیده کلیه خیابانهای ثبتی, موجود طرح تفصیلی و طرح جامع (هرکدام که دارای عرض بیشتری باشند - دسترسیهای جانبی جز گذر محسوب می گردد) در صورت داشتن عرض 45 متر و بیشتر هر چند که بر روی این نقشه منعکس نشده باشد نیز صرفاً از نظر حریم فضای سبز بعنوان معبر درجه 1 و2 تلقی گردند و در مورد املاک و اراضی واقع در طرفین آنها بشرح زیر عمل گردد (پلاکهایی که دارای ساختمانی معتبر هستند مشمول این مصوبه نخواهند بود).

1 - طرفین بزرگراهها (اتوبانها) به عمق حداقل ده متر و تا انتهای محدوده ملکی و حداکثر سی متر به فضای سبز عمومی اختصاص یابد.

تبصره - در مورد آن قسمت از زمینهای موضوع بند1 که قبلا تبدیل به ساختمان شده است کاربری فضای سبز در زمان تجدید یا افزایش بنا اعمال شده و تا آن زمان مالک از سایر حقوق مالکانه مانند هرگونه تغییر, فروش اجاره یا رهن و غیره برخوردار خواهند بود.

2 - در طرفین معابر درجه 1 و2 شریانی کلیه زمینها و باغها و مزارع موجود به عمق حداقل ده متر و تا انتهای محدوده ملکی و حداکثر سی متر به فضای سبز عمومی شهری تبدیل شوند.

تبصره 1 : ملاک تشخیص باغها و مزارع موضوع بند 2 , مندرجات سند مالکیت یا رای کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری و یا رای کمیسیون ماده 7 آئین نامه قانون حفظ و گسترس فضای سبز خواهد بود.

تبصره 2 : منظور از زمینهای موضوع بند2 , کلیه اراضی دایر بایر و موات اعم از محصور و غیر محصور و مشجر و غیر مشجری خواهد بود که کل مساحت بناهای احداثی مجاز (دارای پروانه یا مواردی که قبل از تاریخ این مصوبه (18/6/69) احداث گردیده و مورد تایید مراجع ذیصلاح قرار گرفته و یا خواهد گرفت ) در آنها از 10% کل مساحت زمین(قبل از اصلاحی) کمتر باشد.

تبصره 3 : در پروژه هایی که بعد از این مصوبه طراحی و جهت تصویب به کمیسیون ارائه می گردند بایستی جهت خیابانهای با عرض 35 متر و بیشتر حریم سی متر بعنوان فضای سبز عمومی در نظر گرفته شود و دسترسی پلاک های مشرف به اینگونه معابر از داخل بافت تامین گردد ضمناً فضای سبز فوق الذکر جز شبکه منظور و فضای سبز مورد نیاز پروژه بایستی در قسمت دیگر طرح تامین گردد.

منبع :

http://www.vekalatonline.ir/laws/25346/%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-1-%D9%88-2-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/

مکانهای پیشنهادی برای توسعه فضای سبز در حاشیه معابر شهری تبریز:

1- ورودی شرقی تبریز(نقطه اتصالی آزاد راه پیامبر اعظم به بزرگراه کسایی)