رویکرد شورای شهر تبریز در قبال حاشیه نشینی، موانع و راهکارها
یکی از چالش های مدیریت شهری کشور در طی دهه های اخیر بویژه در شهرهای بزرگ، نحوه مواجهه با پدیده حاشیه نشینی می باشد که در ادبیات علمی جهان، با عنوان سکونتگاههای غیر رسمی از آن نام برده می شود.
برای مشاهده عکس در ابعاد اصلی ، بر علامت ذره بین روی تصویر کلیک نمایید
این پدیده در شرایطی اتفاق افتاده است که دافعه های موجود در روستاها و شهرهای کوچک منطقه و جاذبه های شهری توأمان ایفای نقش کرده اند. شهر تبریز بعنوان یکی از مهمترین قطب های صنعتی کشور از اولین مقاصد این مهاجرت ها بوده است.
وجود سکونتگاههای غیر رسمی، بعنوان یکی از بزرگترین چالش هایی است که مدیریت شهری امروز تبریز با آن دست و پنجه نرم می کند. پارلمان محلی شهر تبریز بنا بر وظایف قانونی خویش و همچنین ذات وجودی خود که نهادی مدنی و برخواسته از درون مردم است، پرداختن به این مهم را در اولویت سیاست گذاری ها و سیستم های نظارتی خود قرار داده است. در بند دوم از ماده 71 قانون شوراها، شناخت مسائل و مشکلات موجود در شهر از ابعاد مختلف و ارائه راه حل هایکاربردی برای رفع آنها بعنوان دومین وظیفه ذاتی شوراهای شهر تصریح شده است. در شرایط کنونی، بافت های ناکارآمد شهری تبریز مشتمل بر 2 بافت فرسوده و حاشیه نشین می باشد که مجموعاً مساحتی بالغ بر 20 درصد از کل محدوده قانونی شهری را در بر می گیرد. لیکن سهم جمعیتی این بافت از کل جمعیت شهر که با استفاده از آمار بلوکها و حوزه های آماری محاسبه شده است، بالغ بر 40 درصد می باشد که خیلی نگران کننده می باشد.
یکی از ضروریات عمل به وظیفه فوق، نیازسنجی از محلات هدف در تبریز می باشد. به نظر نگارنده، همچنانکه نطفه این مناطق بنا بدلایل اقتصادی شکل گرفته، راه حل رفع این مشکل هم همت بالای اقتصادی مسئولین امر در سطوح مختلف از سطح کلان ملی تا سطح خرد محلی را طلب خواهد نمود. نتیجه پژوهشی که نگارنده در سال 1390 درخصوص کاربری های عمومی مناطق حاشیه نشین شهرداری منطقه 1 تبریز انجام داده است، حاکی از این است که توانمندسازی اقتصادی ساکنین این محلات نقش بسیار بارزی را در این راستا خواهد داشت. متأسفانه شورای شهر در این خصوص اثرگذاری چندانی نداشته و انتظار می رود که با تعامل با نمایندگاه مجلس و مقامات استانی در زمینه افزایش فرصت های شغلی شرایط مطلوبی ایجاد شود.
نگاه شورای شهر تبریز به مشکلات موجود در مناطق حاشیه نشین شهر تبریز، نگاه سیستمی بوده و تبریز را در مرکز کانون های جمعیتی مجموعه شهری تبریز می نگرد. تصویب تهیه طرح تفصیلی موضعی برای روستاهای الحاقی با پیشنهاد کمسیون شهرسازی و سیاست های حمایتی از حاشیه نشینان شهری که بصورت سرریز جمعیتی به روستاهای پیرامون آمده اند، در قالب تعرفه عوارض محلی سال 1393در همین راستاست.
از طرف دیگر، طرح تفصیلی مصوب شهر تبریز و راهکارهای مصوب آن پایبندی شورای شهر را می طلبد. از همین روست که شورای شهر پیشنهادات خود در زمینه حاشیه نشینان شهر تبریز را با سمت و سوی طرح تفصیلی مصوب پیش خواهد برد. طرح پروژه هایی همچون امتداد خیابان 42 متری که از آن با عنوان طرح نجات تبریز نام برده می شود با اعتباری بالغ بر 100 میلیارد تومان، پارکهای محله ای در قلب مناطق حاشیه نشین با اهداف مختلف فرهنگی و مدیریت بحران، مسیرگشایی های متعدد در راستای افزایش سهولت دسترسی های، تملک مناطق حاشیه نشین غیر قابل نوسازی و ساماندهی، احداث 5 هزار واحد مسکونی در مناطق حاشیه نشین با استفاده از ظرفیتهای انبو سازان و امکانات مجموعه شهرداری از جمله این پروژه ها می باشندکه با پیشنهاد شورای شهر تبریز در بودجه پیشنهادی شهرداری گنجانده می شوند.
